نمک یکی از قدیمی ترین و فراگیر ترین ادویه مواد غذایی می باشد. نمک سود کردن یک روش مهم نگهداری غذا است. از زمانی که مردم صدها سال پیش یا بیشتراز کنسرو کردن و سردخانه مصنوعی جهت حفظ مواد غذایی استفاده کرده اند، نمک برای هزاران سال، بهترین و شناخته شده ترین ماده نگهدارنده مواد غذایی به خصوص گوشت بوده است. قدمت شواهد اولیه پردازش نمک به حدود ۶۰۰۰ سال پیش می رسد (زمانی که مردم رومانی، چشمه نمک را برای استخراج نمک می جوشاندند) ، درحدود همان دوره هم آثار نمک در چین یافت شده است. نمک توسط عبرانیان باستان، یونانی ها، رومی ها، بیزانس، هیتی و مصری ها جایزه داده می شد. در قرن ۵ قبل از میلاد نیز راه های تجارت نمک در سراسر لیبی توصیف شد .
در طول هزاره اول قبل از میلاد، جوامع سلتیک با تجارت نمک و گوشت نمک سود شده به یونان و روم باستان در ازای شراب و دیگر تجملات ثروتمند شدند . کلمه حقوق و دستمزد ریشه در لاتین دارد، که اشاره به پولی است که برای خرید نمک به سربازان ارتش روم پرداخت می شد.
نمک طعام به صورت جامد در معادن و ذخایر زیرزمینی یا محلول در آب دریا وجود دارد. در ایران، معادن نمک در نواحی مختلف کشور دیده می شوند که اغلب به شکل کوه های نمکی ای هستند که گاهی رگه های ضخیم نمک در آنها به چند کیلومتر می رسد.
شرح فرآیند تصفیه به روش کریستالیزاسیون:
- فرآیند تولید نمک با روش کریستال گیری مجدد شامل مراحل زیر می باشد:
- مرحله آسیاب کردن سنگ نمک
- مرحله انحلال
- مرحله تصفیه و ایجاد محلول اشباع
- مرحله صاف کردن محلول نمک
- مرحله سیرکولاسیون و کریستال گیری
- مرحله آب گیری از نمک
- مرحله ید زنی
- مرحله خشک کردن نهایی
- مرحله سیلو کردن و بسته بندی
حال به تشریح مراحل تولید نمک به روش کریستال مجدد فوق می پردازیم:
۱- مرحله آسیاب کردن سنگ نمک: در این مرحله، سنگ نمک ورودی توسط سنگ شکن، به دانه های ۰ تا ۶ میلی متر خرد می شود.
۲- مرحله انحلال: دانه های نمک توسط الواتور وارد مخزن انحلال می شود. نمک در آب حل شده و سنگها و گل ولای همراه نمـک، جدا شده در قسمت پایین مخزن انحلال قـرار می گیـرد و آب نمک اشباع از سر ریز این تانک به سمت لاملا هدایت می شود.
۳-مرحله تصفیه آب نمک اشباع: آب نمک خروجی از تانک انحلال، وارد مخزن واکنش می شود. در این مخزن، آب نمک، تحت تأثیر سود، جهت حذف منیزیم قرار می گیرد و در این مخزن، مواد منعقد کننده برای حذف گـل و لای و هیدروکـسید منیزیم حاصل از واکــنش با سود اضـافه می گـردند.
این مواد، سنگین شده و به سمت پایین رسوب می کنند. این آب نمک، وارد لاملا شده که با کاهش سرعت محلول و دارا بودن سطوح شیب دار باعث جدا شدن این مواد از آب نمک می شـوند. بعد از این مرحلـه، آب نمک به منظور حـذف مواد نامـحـلول باقــی مانده احتمالی وارد فیلتر شنی می شود و آب نمک اشباع بدون ذرات معلق جامد ایجاد می شود. این آب نمک پس از ایـن مرحـله وارد پیش گـرم کـن شده و با دمـایی در حدود ۶۰-۴۰ وارد مسیر سیرکولاسیون می شود.
۴- مرحله سیرکولاسیون و کریستال گیری: در این مرحله، آب نمک، وارد مسیر سیرکولاسیون می شود. در ایـن مرحله آب نمک در مبدل حرارتی تحت تاثیر بخاری که ا طراف لوله های حاوی نمک هستند، به طور غیر مستقیم گرم و فوق اشباع می شود. این آب نمک وارد کریستالایزر می شود و در این ساختار، آب نمک تحت تاثیر روبرو شدن با سطح تماس بزرگتر و تفاوت فشار موجود، تشکیل کریستال می دهد کریستال هایی که سایز مناسبی دارند از کریستالایزرخارج می شوند و سایر کریستال ها جهت رشد مجدد، مسیر سیرکولاسیون را طی می کنند.
با توجه به تفاوت چگالی کریستال های نمک و سولفات کلسیم، حذف ناخالصی در این مرحله به صورت فیزیکی انجام می شود و نیاز به اضافه کردن ماده شیمیایی جهت حذف سولفات کلسیم نمی باشد.
۵- مرحله آب گیری از نمک: آب نمک خروجی از کریستالایزر وارد سانتریفوژ شده و آبگیری از نمک توسط این دستگاه انجام می شود سپس نمک مرطوب (حداکثر ۴ درصد رطوبت) جهت خشک کردن نهایی به سمت درایر هدایت می شود.
۶- مرحله ید زنی: در این مرحله، خروجی از سانتریفوژ به روش اسپری کردن تحت تاثیر محلول اشباع ید قرار می گـیرد که میزان خروجـی ید از ایـن اسپـری بر اساس خروجی نمک از سانتریفوژ می باشد.
۷- مرحله خشک کردن: نمک جهت حذف رطوبت باقی مانده وارد خشک کن شده و تحت تاثیر هوای گرم در خشک کن فلش، نمک خشک می شود.
۸ – مرحله سیلو و بسته بندی: محصول نمک تصفیه شده با دانه بندی ۵۰۰-۳۰۰ میکرون وارد سیلو می شود و از سیلو با استفاده از اسکرو کانوایر ها به سرند های کلوخه گیر هدایت شده و پس از ان مستقیماً وارد مجاری دستگاه های بسته بندی می شود.
